ISTINA O 1. SVETSKOM RATU

Srbija je odigrala misionarsku ulogu 1918.godine kada je oslobodila sav srpski narod i ostale južnoslovenske narode na Balkanu i ujedinila ih u zajedničku državu, kaže direktor Instituta za savremenu istoriju Momčilo Pavlović povodom Dana primirja i veka od završetka Prvog svetskog rata i ističe da Srbija treba da bude ponosna na pobedu u Velikom ratu i na stvaranje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Pavlović primećuje da stogodišnjicu pobede u Prvom svetskom ratu moćne evropske zemlje, nekadašnje saveznice Srbije, danas slave velikim ceremonijama, dok se na prostoru bivše Jugoslavije taj jubilej,koji se spaja sa godišnjicom ujedinjenja, posmatra sa aspekta sadašnjih odnosa bivših jugoslovenskih republika.

Pa tako, na primer, zvanična Crna Gora ne slavi veliku pobedu, kao ni Podgoričku skupštinu i prisajedinjenje sa Srbijom, a istovremeno zabranjuje intelektualcima iz Srbije da se pojavljuju na manifestacijama kojima se obeležavaju ti događaji.

U isto vreme, u Hrvatskoj se štampaju i objavljuju knjige u kojima se 1918.godina označava kao početak tlačenja Srbije nad Hrvatskom.

Pavlović navodi da antisrpska propaganda koja se vodi, a posebno u Crnoj Gori, stvara konfuziju u javnosti i predstavu da je ideja ujedinjenja i stvaranja zajedničke drzave bila pogrešna.

''Danas su naša dojučerašnja braća listom okrenuta protiv Srbije, kao da im nešto duguje i da treba da im se izvinjava, kao da je kriva što 1918. nisu postojale Makedonija ni ostale države'', kaže Pavlović za Tanjug i dodaje da je Srbija kao priznata država bila stožer ujedinjenja sa bivšim jugoslovenskim republikama koje su do 1918. bile austrougarske provincije.

''Srbija 1918. zalaže svoju državnost i utapa je u Kraljevinu SHS. Srbija je stub oko koga se grupišu ostali južnoslovenski narodi da bi se stvorila snažna država koja štiti ne samo srpski interes već i hrvatski i slovenački i drugih naroda'', naglašava istoričar.

Pavlović ističe da je jugoslovenska ideja mnogo starija od 1.decembra 1918.godine, a da je Srbija u Prvom svetskom ratu imala misiju i oslobođenja i ujedinjenja svih južnoslovenskih naroda.

U to vreme međunarodno priznata je i Crna Gora, ali je crnogorska vojska, podseća Pavlović, kapitulirala 1916.godine posle čega je kralj Nikola pobegao iz zemlje.

''Srbija je bila stub oko kojeg se ujedinjuju ostali narodi. Kada je srpska vojska prešla granice koje su delile srpski narod sa obe strane Dunava, Save, Drine, i zaustavila se na linijama Klagenfurt, Mohač, Pečuj i Temišvar, stvorene su realne pretpostavke za stvaranje veće države koja bi ujedinila celokupno srpstvo'', navodi Pavlović.

Na talasu pobedničke euforije, a poštujući međunarodno pravo na samoopredeljenje naroda za samo nekoliko nedelja Crna Gora je objavila prisajedinjenje Srbiji kojoj su se priključili i Banat, Bačka i Baranja.

Prema Pavlovićevim rečima, izuzev sporadičnih incidenata u kasarnama i manjih demonstracija u Zagrebu, među svim narodima ispoljavana je jaka volja za stvaranjem nove države i ujedinjenjem sa Srbijom.

Dalmacija je 'pretila' Narodnom vijeću u Zagrebu i postavljala rok za proglašenje ujedinjenja, dok je skupština Srema, koja je brojala 700 članova, izglasala prisajedinjenje Srbiji dan pre Velike narodne skupštine u Novom Sadu 25.novembra 1918.godine.

Na sličan način su izjašnjavali i gradovi kao što su Banja Luka, Sarajevo, Split, Kotor...

Na konstataciju da većina republika bivše Jugoslavije ulogu Srbije 1918. danas vide kao okupatorsku i osvajačku, a ne kao oslobodilačku i ujediniteljsku, Pavlović navodi da to nije tačno, pre svega, sa istorijskog aspekta.

''Zašto nisu podigli ustanke i nastavili borbu ako je to bila okupacija'', pita istoričar i ističe da ujedinjenje nije bilo samo srpska ideja, te da Srbiji 1918.godine nije bila potrebna takva država kao što je Kraljevina SHS jer su političkom i vojnom rukovodstvu nuđene i druge opcije za definisanje granica.

https://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2018&mm=11&dd=11&nav_category=11&nav_id=1468048